کد مطلب:15144 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:7

گنجینه پرسمان » احكام

جزيه براي چيست ؟

يكي از افتخارات اسلام اين است كه كسي را مجبور نمي كند كه بطور اكراه پيرو اين آيين گردند , چـنان كه در آيه 256 از سوره بقره فرموده است : لا اكراه في الدين قد تبين الرشد من الغي در قبول دين اكراهي نيست . ( زيرا ) راه درست از راه انحرافي روشن شده است . سر اين مطلب هم واضح است زيرا اسلام از روز نخست دعوت عمومي خود را بر اساس منطق و دلـيل نهاده و در راه مبارزه با خرافات وو موهومات , يگانه سلاحش همان تشريح حقايق و روشن نمودن افكار عمومي بوده است . بـا داشـتـن چنين سلاح نيرومندي كه افراد بيدار و فهميده را به خود جلب مي كند , چه نيازي به زور و اجـبـار دارد ؟اساسا عقيده و ايمان واقعي احتياج به مقدمات و مباني مخصوصي دارد كه تا درانـسـان از روي درك و بـصـيرت و اختيار حاصل نشود , محال است در دل جاي گيرد ; واگر روزي با جبر و فشار تحميل شود , از محيط زبان بيرون نمي رود و راهي به قلب پيدا نخواهد كرد ; و البته با برطرف شدن عوامل جبر , فورا به صورت نخست بازخواهد گشت . ايمان يك چنين افرادي در اسلام بي ارزش است . اسـلام مي خواهد افرادي را تربيت كندكه تا آخرين نفس , پايبند به اصول مقدس اسلام بوده و آني از آن غفلت نورزند . اين چنين ايماني جز با منطق و دليل و تنوير افكار , ميسر نمي شود . هدف جهاد در اسلام , و مبارزه در برابر تهاجم دشمن , خود بحثي است جداگانه . اماجزيه : جزيه ماليات سرانه اي بود كه اهل كتاب آن را در هر سال , به دولت اسلامي مي پرداختند ; و علت قرار دادن چنين مالياتي اين بود كه چون كشورهاي آنان به دست مسلمانان اداره مي شد و يـا بـه صـورت يـك اقـلـيـت در جوامع اسلامي زندگي مي كردند ;دولت اسلامي مجبور بود كه حفاظت و نظم و امنيت آنها را به عهده بگيرد ; از اين لحاظ لازم بود ماليات عادلانه اي از هر فردي كـه اسـلام را نـپـذيرفته است دريافت كند ودر راه تامين وسايل زندگي و حفظ جان و مال آنان صرف نمايد . نـاگـفته پيداست , نيروهايي كه دولت اسلامي مجبور بود در نقاط مختلف كشور متمركزسازد تا جـان و مـال آنها را از هرگونه تجاوز احتمالي مصون دارد , احتياج به هزينه هاي زيادي داشت كه يـگـانـه راه تامين آن اين بود كه از خود مردم گرفته و درطريق رفاه خودشان مصرف نمايد - به خـصـوص ايـن كه غير مسلمانان هرگز در جنگهايي كه با دشمنان اسلام روي مي داد , نفراتي به ميدان نمي فرستادند . شـواهـد تاريخي گواهي مي دهند مبلغي كه از اهل ذمه دريافت مي كردند , عنوان جريمه و فشار نداشت ; بلكه هدف صرف آن در تامين آسايش آنان بوده است . ايـنـك نـمونه هايي را يادآور مي شويم :1 - هنگامي كه عباده بن صامت فرمانروايان مصر و ساير قـبطيان را به دين اسلام دعوت مي كرد , به آنان چنين گفت : اختيار با شماست , خواستيد آيين اسـلام را بـاكـمـال آزادي اختيار كنيد و اگر نمي خواهيد مسلمان شويد , مي توانيد جزيه بدهيد وتـحت فرمان حكومت اسلامي باشيد و تا ما باشيم و شما باشيد , همه ساله رفتاري باشما خواهيم نـمـود كـه طـرفـيـن از هـم خوشنود باشيم ; ما با شما هم پيمان مي شويم ,جان و دارايي شما را حفاظت مي كنيم و هر كس به اموال شما تجاوز كند با اومي جنگيم 2 - پس از آن كه مسلمانان در نـبـرد بـا رومـيان فاتح شدند و قسمتهاي زيادي از شامات به دست آنان افتاد , مردم حمص حـاضـر شـدند جزيه بپردازند ; سپس مسلمانان به عللي صلاح ديدند پيماني كه بين خود و مردم مسيحي حمص بسته بودندبا رضايت طرفين ملغي سازند از اين لحاظ سردار بزرگ مسلمانان در يك مجمع عمومي به مردم حمص چنين خطاب كرد : آنچه به ما داده ايد از ما پس بگيريد و ما رااز هم پيماني خود آزاد سازيد . مردم حمص در پاسخ گفتند : هرگز ما از شماجدا نمي شويم , دادگستري و پرهيزكاري شما بـه مـراتب بهتر از رفتار روميان است ,ما حاضريم - اگر شما بپذيريد - همراه نيروهاي اسلامي با ارتـش رومـيـان بـجنگيم 3 - مقدار جزيه هايي را كه رسول اكرم صلي اللّه عليه و آله و سلم براي نـصـاراي نـجران معين نموده , درست مطلب ما را روشن مي سازد زيرا قرار شد كه مردم آنجا سـالي سه هزار حله كه بهاي هر حله چهل درهم بود , بطور تدريج در دو وقت بدهند دو هزار آن را در مـاه صفر و هزار ديگر را در ماه رجب و همچنين رسول اكرم صلي اللّه عليه و آله و سلم با اهل اذرح صلح نموده كه سالي صد ديناربدهند . بـطـور مـسلم اين رقم پولها در برابر نگهباني و حفظ جان و مال آنها در برابردشمن , چندان قابل توجه نبود .

---

پاسخ به پرسشهاي مذهبي
مكارم شيرازي - ناصر و جعفر سبحاني